«امروز بى‏سواد كسى نيست كه خواندن و نوشتن را نياموخته است؛ بلكه بى‏سواد كسى است كه دانش استفاده از كامپيوتر را ندارد».
شايد تا به حال بارها اين جمله را شنيده يا خوانده باشيد. نمى‏دانم چقدر آن را قبول داريد؛ اما مطمئنم كه به اين نكته اذعان داريد كه در دنياى پيچيده امروز، استفاده از كامپيوتر و اينترنت، از مرحله فن و هنر بالاتر رفته، به يك نياز اساسى تبديل شده است. حال اگر دايره بحث به دانشگاه و دانشجو محدود شود، مى‏توان آن را يك نياز حياتى برشمرد و اين چنين گفت كه دانشجويى كه توانايى استفاده از كامپيوتر و اينترنت را نداشته باشد، كلاهش پس معركه است!
شايد شما كه اين مطلب را مى‏خوانيد، در سطح بالايى از دانش كامپيوتر قرار داشته باشيد؛ اما ما تصميم گرفتيم تا نكات مهمى را كه در استفاده از كامپيوتر و اينترنت، به درد يك دانشجو - آن هم از نوع صفر كيلومترش - مى‏خورد، به طور خلاصه و مختصر يادآورى كنيم.


اول ICDL، بعد...

شايد سؤال اكثر افرادى كه مى‏خواهند پا به دنياى كامپيوتر بگذارند، اين باشد كه از كجا شروع كنيم؟ بهترين پاسخ به اين سؤال، ICDL است؛ اما ICDL چيست؟
(International Computer Driving Licence) ICDL يك گواهى‏نامه بين‏المللى است كه توانايى دارندگان اين گواهى‏نامه را در مهارت‏هاى كامپيوترى، تأييد مى‏كند. زمانى كه يك داوطلب، در دوره گواهى‏نامه ICDL ثبت‏نام مى‏كند، بايد در 7 دوره آموزش مهارتى شركت كند. متقاضى براى به دست آوردن مدرك ICDL بايد در امتحانات اين 7 مهارت قبول شود. هر فرد بدون توجه به سن، جنس، تحصيلات، تجربه يا پيش زمينه، مى‏تواند در اين آزمون‏ها شركت كند. اين آزمون‏ها عبارتند از:
1. مفاهيم اساسى IT.
2. مقدمه‏اى بر ويندوز.
3. مقدمه‏اى بر Word (سطح متوسط - پيشرفته).
4. Excel (سطح متوسط - پيشرفته).
5. پايگاه‏هاى داده، مقدمه‏اى بر Access.
6. Power Point (سطح متوسط - پيشرفته).
7. خدمات اطلاعاتى شبكه، اينترنت و پست الكترونيك.
براى دريافت گواهى‏نامه ICDL، مى‏توان همه مهارت‏ها را به يك باره و يا با فاصله زمانى گذراند؛ اما بايد طى سه سال از زمان شروع اولين آزمون، تمام 7 دوره را با موفقيت سپرى نمود. پس از اتمام موفقيت‏آميز همه آزمون‏ها، داوطلب، گواهى‏نامه بين‏المللى كاربرى كامپيوتر را دريافت مى‏كند. مهارت‏هاى ICDL، در نهايت سادگى، بسيار كاربردى هستند؛ به طورى كه بعد از طى دوره و كسب مهارت لازم، صرف نظر از مسائل پيچيده فنى - مهندسى، در حد رفع نيازهاى روزمرّه، انجام امور بانكى، جست‏وجوى اطلاعات و حتى بازى و سرگرمى، استفاده از كامپيوتر، بسيار لذت‏بخش بوده، در اندك زمانى به ضرورتى در زندگى مبدل خواهد شد.

E-mail

پس از فراگيرى مهارت‏هاى ICDL، ديگر راه براى شما باز شده و مى‏توانيد در هر يك از زمينه‏هاى تخصصى كامپيوتر، به فعاليت بپردازيد. همچنين مى‏توانيد به راحتى وارد اينترنت شويد و از اطلاعات و امكانات گسترده اين دنياى نامحدود، استفاده كنيد.
بعد از صفحات وب كه شالوده و اساس شبكه اينترنت را تشكيل مى‏دهند (و نيازى به توضيح درباره آنها در اين جا نمى‏بينيم)، مهم‏ترين و پركاربردترين خدمات اينترنت، پست الكترونيك يا E-mail است. هر چند كه در دوره ICDL با اين سرويس و نحوه استفاده از آن آشنا مى‏شويد، اما به لحاظ كاربرد و اهميت آن، توضيح مختصرى درباره آن ارائه مى‏دهيم.
ايميل يا پست الكترونيك، سرويسى است كه به شما امكان ارسال و يا دريافت هرگونه اطلاعات، اعم از متن، تصوير، فيلم وصوت را مى‏دهد. حجم اطلاعات رد و بدل شده، بسته به ظرفيت صندوق پستى شما، متفاوت مى‏باشد.
ايميل‏ها از ديد كاربران اينترنت، به دو گروه رايگان و غيررايگان تقسيم مى‏شوند كه معمولاً افراد به استفاده از خدمات ايميل رايگان، گرايش دارند.
مشهورترين شركت‏هاى ارائه دهنده سرويس ايميل عبارتند از:
شركت Yahoo با آدرس: www.yahoo.com
شركت MSN با آدرس: www.hotmail.com
شركت Google با آدرس: www.gmail.com
توصيه ما به شما اين است كه حتماً با مراجعه به يكى از سايت‏هاى معروف، براى خود ايميلى بسازيد؛ زيرا در دوران دانشجويى، بسيار به كارتان مى‏آيد. با داشتن يك ايميل، علاوه بر اين كه كلاس خود را بالاتر مى‏بريد، مى‏توانيد ارتباط بهتر و راحت‏ترى با دوستان خود برقرار نماييد. شما حتى مى‏توانيد براى استفاده‏هاى مختلف خود، چندين ايميل، در چندين سايت مختلف داشته باشيد. ايميل‏هاى رايگان، اين امكان را به راحتى در اختيار شما قرار مى‏دهند. نكته آخر درباره ايميل اين كه در استفاده از اين سرويس، رعايت نكات ايمنى را هرگز فراموش نكنيد.

جست‏وجو در اينترنت

شبكه جهانى اينترنت، منبع گسترده و نامحدودى است كه حجم وسيعى از اطلاعات عمومى و تخصصى را در اختيار كاربران خود قرار مى‏دهد؛ اما سؤال اين جاست كه چگونه مى‏توان از ميان اين حجم انبوه، به اطلاعات مورد نظر دست يافت؟ پيشنهاد ما، استفاده از موتورهاى جست‏وجوست.
موتورهاى جست‏وجو، در واقع سايت‏هايى هستند كه به كمك آنها قادر خواهيم بود از ميان طيف گسترده‏اى از بانك‏هاى اطلاعاتى و صفحات وب، موضوعات مورد نظر خود، اعم از مقالات، تصاوير، گروه‏هاى خبرى، فروشگاه‏هاى اينترنتى، افراد يا مكان‏هاى خاص و ... را جست‏وجو كنيم.
وقتى كاربر، عبارتى را جست‏وجو مى‏كند، موتور جست‏وجوگر، فهرستى از سايت‏ها را نشان مى‏دهد كه برحسب ميزان ارتباط با موضوع جست‏وجو شده، به ترتيب نزولى فهرست مى‏شوند؛ به عبارت ديگر، سايتى كه به عنوان اولين نتيجه جست‏وجو معرفى مى‏شود، مرتبط ترين سايت با عبارت جست‏وجو شده از ديد آن موتور جست‏وجوگر بوده است.
مهم‏ترين و قوى‏ترين موتورهاى جست‏وجو عبارتند از: Google، AltaVista، MSN، !Yahoo و... .
يكى از پركاربردترين موارد جست‏وجوى اينترنتى در دوران دانشجويى، جست‏وجوى مقالات در اينترنت است كه انجام صحيح و مؤثر آن، نيازمند آشنايى با بانك‏هاى اطلاعاتى و چگونگى استفاده مؤثر از آنهاست.
هم اكنون بانك‏هاى اطلاعاتى بر روى شبكه اينترنت به صورت الكترونيكى، انواع بى‏نظيرى از مجلات و مقالات علمى - تخصصى را در قالب تمام متن (full text) در دسترس كاربران قرار مى‏دهند.
بسيارى از بانك‏هاى اطلاعاتى، مقالات خود را به صورت PDF، يعنى متن كامل مقاله، آن گونه كه در مجله به چاپ رسيده است، در اختيار كاربران قرار مى‏دهند. گروهى ديگر، مجموعه‏اى از ژورنال‏ها يا مجلات تخصصى معتبر را به همراه فهرستى از كتاب‏هاى موجود ارائه مى‏كنند. همچنين برخى از بانك‏هاى اطلاعاتى در سايت خود، قسمتى به نام thesaurus يا اصطلاح‏نامه دارند كه مجموعه‏اى از اصطلاحات استاندارد رشته‏هاى مختلف را به صورت سلسله مراتبى در كنار مسائل اصلى و به همراه مسائل جانبى يك زمينه خاص، نمايش مى‏دهند.
اگر چه براى يافتن مقالات، تايپ كردن كليدواژه يا كلمه كليدى مقاله در قسمت جست‏وجوى (search) سايت، آسان‏ترين شيوه جست‏وجو محسوب مى‏شود، اما بسيارى از اوقات، اين شيوه ما را به مقصد نخواهد رساند؛ به اين ترتيب كه يا با انبوهى از مقالات غيرمرتبط مواجه خواهيم شد و يا جست‏وجوى ما نتيجه‏اى نمى‏دهد.
براى رهايى از اين مشكل، تقريباً همه بانك‏هاى اطلاعاتى استفاده از عملگرها را در فيلد جست‏وجوى خود مجاز دانسته‏اند. عملگرهايى چون AND, OR, AND NOT و... كه هر كدام با عملكرد خاصى كه دارند، ما را در رسيدن به نتيجه مطلوب يارى خواهند كرد.
يكى از بانك‏هاى اطلاعاتى مشهور و كارآمد در زمينه ارائه مقالات تمام متن، بانك اطلاعاتى Science Direct است. اين بانك اطلاعاتى، با آدرس اينترنتى www.sciencedirect.com..:http، توسط شركت هلندى Elsevier كه يكى از ناشران معتبر جهانى است، بر روى شبكه اينترنت ارائه شده است. اين شركت، ابتدا با فروش كتاب به دانشجويان و سپس با انتشار مجلات تخصصى و شرح وقايع علمى، كار خود را توسعه داد.
هم اكنون Elsevier، بيش از 200.000 محصول چند رسانه‏اى خود را در قالب مجله، كتاب، نرم‏افزارهاى تخصصى و پايگاه‏هاى الكترونيكى در سراسر دنيا منتشر مى‏كند.
سايت sciencedirect، به شما اين امكان را مى‏دهد كه از طريق سايت، به بيش از 1700 مجله علمى، فنى و پزشكى به صورت تمام متن و به بيش از 60 ميليون چكيده مقالات علمى دسترسى پيدا كنيد.
در فهرست مقالات، علاوه بر عنوان هر مقاله، حدود دو خط توضيح مرتبط با آن نيز نمايش داده مى‏شود كه با مطالعه اين بخش، مى‏توان بدون باز كردن مقاله اصلى، به موضوع كلى مقاله پى‏برد.
بعد از انتخاب مقاله مورد نظر و براى ديدن مقاله اصلى، مى‏توانيد يكى از گزينه‏هاى Abstract (چكيده مقاله)، PDF format، Abstract Reference (چكيده به همراه منابع)، Summary Plus (چكيده، رئوس مطالب و تصاوير، به همراه منابع) و text+Link full (تمام موارد به همراه فهرستى از سايت‏هاى مرتبط)را انتخاب كنيد.
علاوه بر سايت Science Direct، مى‏توانيد مقالات تخصصى خود را از سايت‏هايى چون ProQuest نيز دريافت كنيد.

كتاب الكترونيك‏

شايد براى شما جالب باشد كه از طريق شبكه جهانى اينترنت هم مى‏توانيد به برخى كتاب‏هاى مورد علاقه‏تان دسترسى پيدا كنيد كه براى اين كار، بايد با مفهوم كتاب الكترونيكى آشنا باشيد.
كتاب الكترونيكى يا E-book، در واقع به اين معناست كه بخواهيم اطلاعات مكتوب كتاب را به فرم ديجيتالى تبديل نموده، بر روى صفحه مانيتور نمايش دهيم. كتاب‏هاى ديجيتال را مى‏توان در قالب‏هايى چون CD و DVD بر روى شبكه وب و. . . مطالعه كرد. علاوه بر نسخه‏هاى ديجيتال كتاب‏هاى مكتوب (چاپى)، برخى كتاب‏هاى الكترونيكى شكل چاپى ندارند و فقط در دنياى ديجيتال منتشر مى‏شوند؛ به اين معنى كه همه فرآيندهاى نشر كتاب از زمان تأليف تا نمايش در وب، به صورت الكترونيكى انجام مى‏گيرد.
كتاب‏هاى الكترونيكى، شكل‏هاى مختلفى دارند؛ برخى از آنها به طور خودكار اجرا مى‏شوند؛ يعنى به صورت فايل اجرايى (Executive) هستند. براى اجراى اين گونه كتاب‏ها، كافى است فايل EXE. آن را اجرا نماييد. گروهى ديگر به شكل PDF بوده، براى مطالعه آنها لازم است از نرم‏افزار مخصوص Acrobat Reader استفاده كنيد. فايل‏هاى PDF سازگارى بيشترى با چاپگرها دارند و با انواع مختلف ويندوز نيز به خوبى سازگار هستند. برخى كتاب‏هاى الكترونيكى نيز به صورت فايل‏هاى zip شده‏اند و براى اجراى آنها به نرم‏افزارهاى unzip يا winrar احتياج است.
از مهم‏ترين ويژگى‏هاى كتاب‏هاى الكترونيكى، دسترسى همزمان به منابع منحصر به فردى چون دايرةالمعارف‏ها، فرهنگ لغات، كتاب‏هاى ناياب و... آن هم به زبان‏هاى مختلف دنياست؛ مزيتى كه به ندرت در ميان كتاب‏هاى چاپى يافت مى‏شود. در ادامه، فهرستى از چند كتابخانه الكترونيكى موجود در اينترنت را خواهيد ديد:
كتابخانه ملى ايران: www.nli.ir.new..:http
كتابخانه الكترونيكى فارسى: www.freepgs.com.pol..:http
كتابخانه مدارك علمى ايران: www.irandoc.ac.ir.Library.default.htm..:http
كتابخانه الكترونيكى تبيان (با امكان اينترنت رايگان در سايت): tebyan.net..:http
كتابخانه مجازى داستان‏هاى فارسى: ketabkhaneh.i8.com..:http
كتاب‏هاى الكترونيكى استاد آنلاين: tebyan.net..:http
كتابخانه مجازى كانون انديشه جوان: www.canoon.org..:http
كتاب‏هايى با موضوع امام زمان عليه‏السلام: www.ghadeer.org.site.abasaleh.index.html..:http
كتابخانه مجلس: www.majlislib.com..:http

وبلاگ‏

وبلاگ، همانند يك دفترچه يادداشت يا دفتر خاطرات شخصى است كه تفاوت‏هاى زيادى با آن چه كه ما به عنوان سايت مى‏شناسيم، دارد.
وبلاگ، بر خلاف سايت كه داراى صفحات متعددى است، تنها شامل يك صفحه است؛ صفحه‏اى كه نه تنها به واسطه رنگ، موسيقى، تصاوير و... جذاب‏تر از رسانه‏هاى نوشتارى ديگر است، بلكه بيان‏گر نوع نگاه بلاگر (وبلاگ‏نويس) به موضوعى خاص مى‏باشد و اين كه نويسنده از چه زاويه‏اى جهان پيرامون خود را مى‏بيند.
صرف‏نظر از نوع وبلاگ، وبلاگ‏نويسى به ما كمك مى‏كند تا در كنار هم و در فضايى مجازى، با بيان نظرات خود، اعتماد به نفسمان را افزايش دهيم؛ چون اين امكان در وبلاگ وجود دارد كه راجع به آن چه كه مى‏نويسيم، ديگران هم مى‏توانند نظرات خود را بگويند و بدين ترتيب بعد از مدتى وبلاگ‏نويسى، با طيف گسترده‏اى از افراد و انديشه‏ها آشنا خواهيم شد و گاه شبهات ما نسبت به يك موضوع، برطرف مى‏شود و اگر راه را به خطا نرفته باشيم، انديشه و تلقى ما از دنياى پيرامون، منطقى‏تر خواهد شد.
براى ساختن وبلاگ، كافى است به سايت ارائه كننده خدمات وبلاگ مراجعه و وبلاگ دل‏خواهتان را ثبت كنيد. معروف‏ترين اين سايت‏ها عبارتند از: www.persianblog.com و www.parsiblog.com. سايت www.blogger.com نيز از معروف‏ترين سرويس‏دهنده‏هاى وبلاگ در جهان مى‏باشد.
شكل آدرس وبلاگ‏ها با وب‏سايت تفاوت دارد؛ به اين صورت كه در آدرس وبلاگ، ديگر سه بار w نمى‏باشد و به جاى آن، نام اصلى وبلاگ، سپس نقطه، بعد نام سايت پشتيبانى‏كننده، دوباره نقطه و در انتها، پسوند سايت نوشته مى‏شود؛ به عنوان مثال اگر وبلاگ پرسمان را در سايت پرشين بلاگ ثبت كرده باشيم، آدرس آن عبارت است از: porseman.persianblog.com
امروزه اكثر هنرمندان، شاعران، نويسندگان و حتى سياستمدارانى كه با اينترنت سر و كار دارند، براى خود وبلاگ دارند و هر روز مطالبى نو در آن ارائه مى‏دهند؛ اگرچه اكنون شاهد وبلاگ‏هاى گروهى و حتى وبلاگ‏هاى وابسته به سازمان‏هاى حقوقى نيز مى‏باشيم.
به هر حال، اگر شما هم احساس مى‏كنيد حرف‏هايى براى گفتن داريد، بهترين وسيله براى بيان آنها، ساختن يك وبلاگ شخصى است. اگر مى‏خواهيد وبلاگ جذاب و پربيننده‏اى داشته باشيد، بايد كمى از وقت خود را براى به روز كردن آن اختصاص دهيد. پس مواظب باشيد كه غرق شدن در دنياى وبلاگ‏نويسى، شما را از هدف اصلى‏تان دور نكند.

كاريابى اينترنتى‏

افزايش هر روزه هزينه‏هاى دانشگاه، بسيارى از دانشجويان را به اين فكر مى‏اندازد كه در كنار تحصيل، شغلى براى خود دست و پا كنند؛ اما پيدا كردن يك كار مناسب، مشكل و دغدغه بسيارى از اين دانشجويان است. به عقيده بسيارى، يافتن يك شغل مناسب، كار بسيار مشكلى است؛ اما واقعيت اين است كه پيدا كردن شغل مناسب، كار آسانى است؛ به شرط آن كه قبول كنيم كه كاريابى در اين دوران، نيازمند استفاده از قابليت‏هاى ارتباطى و اطلاع‏رسانى همين عصر است. اگر بخواهيد روش‏هاى سنتى كاريابى و پيدا كردن يك شغل مناسب را دنبال كنيد، شايد چند هفته سرگردان باشيد و تنها صفحه نيازمندى‏هاى چند نشريه يا مراجعه به شمارى از بنگاه‏هاى كاريابى شهرى، شما را ارضا كند؛ اما گزينه بهترى هم براى اين كار وجود دارد و آن، استفاده از اينترنت است.
كارفرمايان اينترنتى، شركت‏هايى هستند كه با تعريف شغل‏هاى خاصى كه مبتنى بر وب است، كارمندان مختلفى را بر اساس موضوع پروژه، جذب و از آنها در مدت و روش خاص، بهره‏بردارى مى‏كنند. در اين نوع شركت‏ها، هر كارى بر اساس نوع پروژه و نوع وظيفه افراد، تعريف مى‏شود و پس از پايان هر پروژه، ممكن است افراد، استخدام يا در جايى ديگر به كار گمارده شوند و يا به طور كلى از كار بركنار شوند و قرارداد آنها پايان يابد.
نمونه‏هاى كاريابى اينترنتى در ايران، در سال‏هاى اخير، رو به افزايش بوده است. يكى از اقدامات ارزنده‏اى كه در زمينه كاريابى وبى در سال‏هاى اخير صورت گرفته است، برنامه‏هاى مربوط به سازمان هميارى اشتغال فارغ التحصيلان دانشگاه‏هاست كه زير نظر جهاد دانشگاهى، صورت مى‏پذيرد.
در اين پايگاه‏ها، با ارائه فرصت‏هاى شغلى در زمينه‏هاى مختلف، به كاربران امكان جست‏وجوى كدهاى موضوعى شغلى در نقاط مختلف كشور داده شده است و فرصت‏هاى استخدامى مراكز و نهادهاى وابسته به دولت نيز در آن درج شده است. اين پايگاه‏هاى رسمى، ارزش اطلاعاتى - شغلى بالايى در اختيار دارند و از اين رو، جست‏وجوكننده، از اعتبار كد شغلى مربوط تا زمانى خاص كه در سايت اعلام شده است، مطمئن است. سايت اينترنتى www.iranjobs.com نيز بر همين منوال پايه‏گذارى شده است كه مشاهده آن خالى از لطف نيست؛ البته در سايت ايران مانيا نيز مى‏توان به فرصت‏هاى شغلى مختلف دست يافت؛ اما رويكرد اين پايگاه، بين‏المللى است. براى كسب اطلاعات بيشتر، به نشانى: www.iranmania.com.jobs مراجعه كنيد.
***
به هر حال، شما به عنوان يك دانشجو، مى‏توانيد در موارد بسيار بيشترى، از كامپيوتر و اينترنت، به عنوان يك ابزار بسيار قوى استفاده كنيد كه پرداختن به آنها از حوصله اين مقاله خارج است و تحقيق و مطالعه بيشتر را مى‏طلبد. اميدواريم كه موارد گفته شده، حداقل كمى به دردتان بخورد.